15 septanm, Jounen Entènasyonal Demokrasi: Fondasyon “Zanmi Timoun” defann refòm enstitisyonèl ak entegrasyon jèn yo.

Pou selebre Jounen Entènasyonal Demokrasi a, Nasyonzini chwazi dat 15 septanm depi 2007, dat sa a lye ak adopsyon, nan mwa septanm 1997, nan Deklarasyon Inivèsèl sou Demokrasi a. Deklarasyon sa a tabli prensip konstititif yon demokrasi epi li defini karakteristik ak fonksyon yon gouvènman demokratik. Tèm yo chwazi pou ane sa a se: “Ranfòse mwayen aksyon pou pwochen jenerasyon an. » Jounen sa a se yon opòtinite pou nou re-egzamine eta demokrasi nan mond lan. Sepandan, ann Ayiti, etablisman yon leta demokratik toujou rankontre anpil difikilte ki gen rapò ak vyolasyon dwa moun. Nan dat enpòtan sa a, Fondasyon “Zanmi Timoun” pwofite mete aksan sou enpòtans refòm enstitisyonèl nan yon lide pou tabli demokrasi tout bon an Ayiti.

Vrèmanvre, nan premye atik Konstitisyon ayisyen an 1987 amande a, li ekri jan sa a: “Ayiti se yon Repiblik, endivizib, souveren, endepandan, lib, demokratik ak sosyal. » Sa di, popilasyon ayisyen an ta dwe jwi tout prensip ki konstitye modèl demokratik la. Se poutèt sa, yo ta dwe respekte garanti dwa inaliénabl ak inalienabl yo nan lavi, libète, sekirite ak prensip la nan fè eleksyon onèt ak peryodik pa vòt inivèsèl. Malgre tout nòm ki lye ak konstitisyon an an vigè, sitiyasyon an Ayiti toujou rete chaotic nan yon pwennvi demokratik.

Anviwònman favorab pou pwoteksyon ak reyalizasyon efikas dwa moun pa egziste ankò ann Ayiti. Leta pa okipe pwoblèm sekirite popilasyon an, sitou timoun. Nan mwa ki sot pase yo, nou te kapab byen obsève deplasman masiv moun nan tout kategori laj yo sove vyolans gang ame, sitou nan zòn metwopolitèn yo. Eta a pa bay okenn asistans enpòtan pou moun ki deplase yo. Sepandan, si nou gade chapit III nan konstitisyon ayisyen an mansyone pi wo a, nou ta ka li ke se dwa nou pou jwenn pwoteksyon otorite leta yo, sitou anrapò ak menas bann ame.

Anplis de sa, pou pi byen klè kesyon demokrasi a nan kominote ayisyen an, li nesesè poze kesyon souverènte a. Sa mete an kesyon kapasite Leta pou rezoud pwoblèm ki gen rapò ak bezwen popilasyon an. Vrèmanvre, Ayiti nan yon sitiyasyon yon ti jan frajil kote li rive nan fen delè l yo. Leta pa kapab fè fas ak divès kriz ki lakòz disfonksyon enstitisyon yo. Anplis de sa, absans pouvwa piblik ki kapab kontwole tout bon teritwa a mennen nan ensekirite toupatou nan peyi a. Pa gen okenn sistèm sante ki kapab fè fas ak epidemi ki dezime popilasyon an. Pa gen tou yon sistèm edikasyon adekwat pou edikasyon popilasyon an. Tout aspè sa yo demontre feblès Leta nan tout sektè ann Ayiti.

Finalman, dapre tèm yo chwazi pou selebrasyon Jounen Entènasyonal Demokrasi ane sa a k ap “ranfòse mwayen aksyon pou pwochen jenerasyon an”, Fondasyon “Zanmi Timoun” mande otorite leta yo an jeneral mobilize tout fòs ak opòtinite li yo. angaje totalman ak konkrètman nan avni jenès ak timoun Ayiti sou yon bò, epi ranfòse enstitisyon yo pou ankouraje demokrasi yon lòt bò. Paske prezans jèn yo nan pran desizyon ka gen yon gwo enpak sou avni peyi a.

Fè nan Pòtoprens, 15 septanm 2023

Manoach PRESNA
Manadjè Pwogram
Tel: 509 3746 7196/3396 1778no